ސިޙުރު ހާހޫރަ ހެދުމަކީ އިންސާނީ ޙަޟާރަތުގެ ވަރަށް ކުރީއްސުރެ މީހުން ކުރަމުން އަންނަ ކަމެކެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުތަކުގައި މަނާކޮށްފައިވެސް އޮތް ކަމެކެވެ. މިހާރަކަށް އައިސް ޢާންމުވެގެން މި އުޅޭ ސިހުރު ހެދުމުގެ ކަންކަން، ޖިނާއީ ޢަދުލުގެ ނިޒާމުގެ ތެރެއިން ފިޔަވަޅު އެޅުމާބެހޭ ގޮތުން އަޅުގަނޑަށް ފެންނަ ގޮތެއް ލިޔެލާނަމޭ ހިތާ ލިޔުނީމެވެ.

ދިވެހި ސަޤާފަތަކީ، ދުނިޔޭގެ އެހެނިހެން ގިނަ ސަޤާފަތްތަކެކޭ އެއްގޮތަށް، އެކަކު އަނެކަކަށް ކިޔައިދޭ ވާހަކަތަކުގެ މައްޗަށް ބިނާވެފައި އޮތް ސަޤާފަތެކެވެ. ސިހުރު، ފަންޑިތަ ހާހޫރަ ހެދުމަކީ ޒަމާނުއްސުރެ ދިވެހިން ކުރަމުން އަންނަ ކަމެއްކަން އެނގެނީ އެއަށް ދީފައިވާ ތަފާތު ނަންތަކުންނެވެ. މިސާލަކަށް، "އިސްތިރި" އަކީ ދެ މީހަކު ލީބީގެ ގޮތުން ގުޅުވާން ހަދާ ފަންޑިތައެވެ. "ވަރިތޮޅި" އަކީ ދެމަފިރީން ދުރުކުރުވާން ހަދާ ފަންޑިތައެވެ. "ސިހުރާއި ހާހޫރަ" އަކީ މީހުންނަށް ގެއްލުން ދިނުމަށް ހަދާ ފަންޑިތައެވެ. މިނޫންވެސް ތަފާތު ރަސްމީ އަދި ނުރަސްމީ ނަންތައް ހުރެއެވެ.

ޤާނޫނު ނަންބަރު 74/78 (ދިވެހިބޭސްކުރުމާއި ފަންޑިތަ ހެދުމާއި ޚިތާނުކުރުމާއި އަދި ފޫޅުމާކަން ކުރުމާބެހޭ ޤާނޫނު) ގައި އޮތީ، ފަނޑިތަ ހަދަންވާނީ ހުއްދަ ހޯދައިގެން ކަމާއި، ހުއްދަ ހޯދަން އެދޭ މީހުން މިނިސްޓްރީއަށް ލިޔުމުން، ހުއްދަ ދިނުމާއި ހުއްދަ ބާޠިލުކުރުމަކީ މިނިސްޓްރީއަށް ލިބިގެންވާ އިޚްތިޔާރެއްކަމަށެވެ.

ޤާނޫނު ނަންބަރު 2014/9 (ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތު) ގެ 613 ވަނަ މާއްދާ (ވަކި ގަވާއިދަކުން ހިންގަންޖެހޭ ވިޔަފާރިއެއް ހުއްދަނެތި ހިންގުމާއި، ލައިސްސަންނެތި އިމްޕޯޓުކުރުމާއި، ހުއްދަ ނަގަންޖެހޭކަމެއް، ހުއްދަ ނުނަގައި ކުރުން) އެއީ ކުށެއްކަމަށް ލިޔެފައިވެއެވެ. ވީމާ، ހުއްދަ ނުނަގައި ފަންޑިތަ، ސިހުރު، ހާހޫރަ، ވަރިތޮޅި، އިސްތިރިއެއް ހަދައިފި މީހެއްގެ މައްޗަށް، މިމާއްދާގެ ދަށުން ދައުވާއެއް ކުރުމުގެ ފުރުޞަތު އެބައޮތެވެ. ނަމަވެސް، އެމާއްދާއިން ދައުވާކުރަން ބަލާއިރު، މިބާވަތުގެ ފަންޑިތައަކީ، ޢާންމު ގޮތެއްގައި ސިއްރުން ކުރާ ކަންކަމަށްވެފައި، ވަކި މިވެނި ކަމަކީ ފަންޑިތައެއްކަމަށް ބަލާނެ ގޮތެއް ޤާނޫނުގައި ލިޔެފައި ނޯންނާތީ، ވަކި މީހަކު ކުރި ވަކި ކަމަކީ ފަންޑިތައެއްކަން ސާބިތުކުރުމަކީ ކުރެވޭނެ ކަމަކަށް ނުވެއެވެ. ކޯޓެއްގެ ފަނޑިޔާރެއްގެ ކުރިމަތީގައި މިއީ ފަންޑިތައެއްކަމަށާއި، އެކަން ކުރީ ވަކި މިވެނި މީހަކު ކަމެއް ތަޙްޤީޤަކުން ހޯދުމަކީ އުނދަގޫ ކަމެކެވެ. ހުއްދަ ނުނަގައި ފަންޑިތައެއް ހެދުމުގެ ދަޢުވާއެއް ކުރެވިފައި އޮތީތީ އަޅުގަނޑެއް ނުދެކެމެވެ.

މިހާރު މި ބާވަތުގެ މައްސަލަތަކުގައި ދައުވާކޮށްފައި އޮންނަނީ، ޤާނޫނު ނަންބަރު 75/4 (ދިވެހިރާއްޖެއަށް ގެނައުން މަނާތަކެތީގެ ޤާނޫނު) ގެ 4 ވަނަ މާއްދާ (ރާއްޖެއަށް ގެނައުން މުޅިން މަނާތަކެތި) ގެ ދަށުންނެވެ. އެ މާއްދާގައި އޮންނަނީ؛ އިސްލާމްދީނުގެ އަޞްލުތަކާ ޚިލާފު ވާހަކަ ލިޔެފައި ހުންނަ ނުވަތަ އެފަދަ ކުރެހުން ހުންނަފޮތް، މަޖައްލާ، ނޫސްފަދަ ތަކެއްޗާއި، މިފަދަ ވާހަކައާއި މަންޒަރު އަޅައިފައި ހުންނަ ޓޭޕް، ޑިސްކެޓްފަދަ ތަކެއްޗާއި، އިސްލާމްދީނަށް އިހާނާތްތެރިކޮށް ހިތޭފަދަ ތަކެތި ދިވެހިރާއްޖެއަށް ގެނައުމާއި، ދިވެހިރާއްޖޭގައި އުފެއްދުމާއި، ގެންގުޅުމާއި، ވިއްކުމާއި، ދިނުމާއި، ފެތުރުމަކީ، މުޅިން މަނާކަމެއް ކަމަށެވެ.

މިމާއްދާއިން ދައުވާކުރާއިރު، ޕްރޮސިކިއުޝަނުން ސާބިތުކޮށްދެވޭތޯ ބަލަނީ، ފަންޑިތަ ހެދިކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ މީހާގެ އަތުގައި، 'ފަންޑިތަ ހަދަން ގެންގުޅުނު އާލާތްތަކުގެ ތެރޭގައި' އިސްލާމްދީނުގެ އަޞްލަކާ ޚިލާފު ލިޔުމެއް، ނުވަތަ މިނިސްޓްރީން ހުއްދަ ދީފައި ނެތް ލިޔުމެއް، ފޮތެއް، ނުވަތަ ކަރުދާހެއް އޮތްކަމަށެވެ. އޭނާގެ އަތުން ފެނުނު ލިޔުމަކީ އިސްލާމްދީނުގެ އަޞްލަކާ ޚިލާފު ލިޔުމެއްކަން ސާބިތުކޮށްދެނީ، އެފަދަ ކަންކަން ދަންނަ ޚަބީރުން ނުވަތަ އެކްސްޕާޓުން، ހެކިންގެ ގޮތުގައި ހުށަހަޅައިގެންނެވެ. ވީމާ، ޙަޤީޤަތުގައި ދަޢުވާކުރަނީ ފަންޑިތަ ހަދައިގެނެއް ނޫނެވެ. އިސްލާމްދީނުގެ އަޞްލާ ޚިލާފު ފޮތް ގެންގުޅެގެންނެވެ. މިގޮތަށްވާތީ، ފަންޑިތަ، އިސްތިރި، ވަރިތޮޅި، ހާހޫރަ ހަދާ މީހުންނަށް ޤާނޫނީ އަދަބެއް ނުދެވެއެވެ. އިސްލާމްދީނުގެ އަސްލަކާ ޚިލާފު ފޮތެއް، އެމީހާގެ އަތުން ނުފެނިއްޖެނަމަ، ދައުވާއެއް ކުރެވޭނެ ތަނެއްވެސް ނޯވެއެވެ. އެހެން ގޮތަކަށްނަމަ، މި ބުނެވެނީ، އެ ބާވަތުގެ ފޮތެއް ނެތި ކިތަންމެ ވަރަކަށް ފަންޑިތަ ހެދިއަސް އެންމެ ރަނގަޅޭއެވެ.

މިކަމަށް އަޅުގަނޑު ހުށަހަޅާ، ޖިނާއީ ޢަދުލުގެ ނިޒާމުގެ ޙައްލެއް އެބައޮތެވެ. އެޙައްލު ބެހިގެންވަނީ ދެ ބަޔަކަށެވެ.

ފުރަތަމަ ބަޔަކީ، ޤާނޫނުގައި މިހާރުވެސް އޮތް ގޮތަށް، އަދި އިސްލާމްދީނުގެ ހަމަތައްވެސް ނިޔާކުރާ ގޮތަށް، ފަންޑިތަ ހެދުމަކީ، އޭގެ ޒާތުގައި އެކަމުން އެއްވެސް މީހަކަށް ފައިދާއެއް ނުވާނެ ކަމެއްކަން ޤަބޫލުކުރުމެވެ. "ފަންޑިތަ ސުޙުރު ހާހޫރަ ހެދުމަކީ އިސްލާމީ މުޖުތަމަޢެއްގައި ހުއްދަ ކަމެއް ނޫން" ކަމަށް ބުނެ، މީގެ ބަރާބަރު 9 އަހަރު ކުރިން، 14 ޑިސެމްބަރ 2015 ވަނަ ދުވަހު މިނިސްޓްރީ އޮފް އިސްލާމިކް އެފެއަރޒްއިން ދެންނެވުމެއް ނެރެފައި އެބައޮތެވެ. ވީމާ، ދައުލަތުން މިކަމުގެ މައްޗަށް ސްޓޭންޑެއް ނެގުމަކަށް ހުރަހެއް ނެތެވެ.

ދެވަނަ ބަޔަކީ، ތުހުމަތުކޮށް، ތަޙްޤީޤުކޮށް، ދަޢުވާކުރާ މާއްދާ ބަދަލުކުރުމެވެ. ފަންޑިތަ ހަދައިދިނުމަކީ މަކަރާއި ޙީލަތުގެ ޢަމަލެއްކަމަށް ބެލުމެވެ. ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތުގެ 212 ވަނަ މާއްދާ (މަކަރާއި ޙީލަތުން ނުވަތަ ޓެކުމުން އެހެން މީހެއްގެ މުދަލެއް ނިގުޅައިގަތުން)، ފަންޑިތަ ހެދުމުގެ ޙާލަތަށް ތަޠުބީޤުކުރުމުން، ފަންޑިތަ ހެދުމަކީ އޭގެ ޒާތުގައި ޙަޤީޤަތުގައިވެސް މަރަކާއި ޙީލަތުގެ ޢަމަލެއްކަން ސާބިތުކުރެވޭނެއެވެ. އެމާއްދާގައި އޮންނަނީ؛ މަކަރާއި ޙީލަތުން ނުވަތަ ޓެކުމަކުން، އެނގިހުރެ، އަނެކާގެ މުދާ އޭނާގެ ކިބައިން ނިގުޅައިގަތުމަކީ ކުށެއްކަމަށެވެ. އެ މާއްދާގެ (ށ) ގައި ޓެކުމާއި މަކަރާއި ޙީލަތް މާނަކޮށްދީފައި އެބައޮތެވެ.

ޤާނޫނުގައި ޓެކުމަކީ، އަނެކާއަށް އެކަމުގެ މަންފާއެއް އޮތްކަން ދައްކައިގެން ފައިދާއެއް ނުވަތަ ޚިދުމަތެއް ކޮށްދޭން ބުނެ ނުވަތަ އެފަދަ ކަމެއް ވެވިދާނެކަން، ކަމަކުން ނުވަތަ ސިފައަކުން ދައްކައިގެން، ފައިސާ ނުވަތަ ތަކެތި އަތުލައި، އެކަމެއް އެބުނި ގޮތަށް ކޮށްނުދީ އެފައިސާ ނުވަތަ ތަކެތި ބޭނުންކުރުމެވެ.

ފަންޑިތަ ހަދާ މީހާގެ ޢަމަލަށް މި މާނަކުރުން ތަޠުބީޤުކުރުމުން؛

އަނެކާއަށް އެކަމުގެ މަންފާއެއް އޮތްކަން ދައްކައިގެން – ފަންޑިތަ ހަދައިގެން ވަކި މިވެނި މަންފާއެއް ހޯދައިދޭނެކަމަށް ދެއްކުން (މިސާލަކަށް، ވަކި މީހަކު ތިމާދެކެ ލޯބިވުން، ނުވަތަ ޖިންނި ސައިތޯނާގެ ކިބައިން ސަލާމަތްކޮށްދިނުން)

ފައިދާއެއް ނުވަތަ ޚިދުމަތެއް ކޮށްދޭން ބުނެ ނުވަތަ އެފަދަ ކަމެއް ވެވިދާނެކަން، ކަމަކުން ނުވަތަ ސިފައަކުން ދައްކައިގެން، - ތިމާއަކީ ފަންޑިތަ ހަދާ މީހެއްކަމާއި، އެކަމުގެ ހުނަރު ހުރިކަމާއި، ފަންޑިތަ ހަދައިގެން މިވެނި އެވެނި ކަމެއް މީހުންނަށް ކޮށްދީފައިވާކަމަށް، ދައްކާ ވާހަކައަކުން ނުވަތަ އުޅޭ ގޮތަކުން ނުވަތަ ގެންގުޅޭ ކަރުދާސްތަކަކުން ނުވަތަ އެނޫންވެސް ގޮތަކުން ދައްކައިގެން،

ފައިސާ ނުވަތަ ތަކެތި އަތުލައި، - ޚިދުމަތުގެ އަގެއްކަމަށް ފައިސާ ނުވަތަ އެނޫންވެސް އެއްޗެއް ހޯދައި؛

އެކަމެއް އެބުނި ގޮތަށް ކޮށްނުދީ – އެއީ، ދައުލަތެއްގެ ސިފައިގައި، ފަންޑިތައަކީ ވަކި ކަމެއް ކޮށްދޭނެކަމެއް ކަމަށް ޤަބޫލުނުކުރާތީ، ކޮންމެ ކަމެއްވެސް ވަނީ، އެކަމަކަށް މާތްﷲ އަމުރާއި އިރާދަފުޅު މެދުވެރިކުރެއްވުމުން ކަމާއި، އިންސާނުން އެކަމަކަށްޓަކައި ފަންޑިތަ ހެދުމަކީ، އެކަމެއް ވުމަށް މެދުވެރިވި ސަބަބުކަމަށް ދައުލަތުން ޤަބޫލުނުކުރާތީ

އެފައިސާ ނުވަތަ ތަކެތި ބޭނުންކުރުން – ފަންޑިތަ ހަދައިދިނުމުގެ މުޤާބިލުގެ ގޮތުގައި ލިބުނު ފައިސާ ބޭނުންކުރުން

ތުހުމަތުކޮށް، ތަޙްޤީޤުކޮށް، ދައުވާކުރުމުގެ ވިސްނުން، މަތީގައި އޮތް ގޮތަށް ބަދަލުކޮށްލައިފިނަމަ، ސިހުރު ހާހޫރައާއި، ރުޤްޔާގެ ނަމުގައިވެސް، ހުއްދަ ނުނަގައި އެ ބާވަތުގެ ކަންކަން ކުރާ މީހުންނާމެދު ޤާނޫނީ ނިޒާމުގެ ތެރެއިން ހަރުކަށި ފިޔަވަޅު އަޅައި، އެކަން ކުރާ މީހުން، އެކަމާމެދު އަދި އެއްފަހަރު ވިސްނާލަންޖެހޭފަދަ މާޙައުލެއް ޤާއިމުކުރެވިދާނެއެވެ. އެ ބާވަތުގެ ކަންކަމުގެ ވިކްޓިމުންނަށްވާ މީހުންނަށް އިންޞާފު ޤާއިމުކުރެވޭކަމުގެ އިޙްސާސްވެސް ކޮށްދެވޭނެއެވެ.